Ogród LPKiW jest ogrodem miejskim, zajmuje powierzchnię 60 ha, wstęp do ogrodu jest wolny. Aktualna liczba gatunków to 820, w tym 460 gatunków roślin dziko rosnących.
Opracowana w 1977 r. przez prof. Edwarda Bartmana koncepcja zagospodarowania przestrzennego Ogrodu Botanicznego określiła ogólne zasady budowy i program Ogrodu. Jego tworzenie rozpoczęto w 1980 r.
Zaproponowana koncepcja siedliskowa zakłada przede wszystkim zachowanie, kształtowanie i eksponowanie zbiorowisk oraz gatunków roślin rodzimych.
Obok nich tworzone są obce formacje roślinne oraz liczne kolekcje rodzajowe i ekspozycje tematyczne.
- Głównymi działami Ogrodu są:
Zbiorowiska roślinne Polski to najważniejszy i największy dział Ogrodu. Zajmuje obszar 20 ha. Prezentowane tu gatunki roślin pokazane są w zbiorowiskach i formacjach w których te gatunki bytują. Z licznych zbiorowisk występujących na terenie na uwagę zasługują zbiorowiska leśne ( grądy, buczyny łęgi, jaworzyny), roślinność wodna i szuwarowa, łąki i murawy.
Szczegółowy projekt arboretum przygotowany przez prof. Stanisława Balcerkiewicza i dr. Macieja Korczyńskiego w 2001 r. zakłada przedstawienie dendroflory wybranych formacji świata. Prezentowane będą tu między innymi lasy Ameryki Północnej, lasy euksyńskie, lasy wielkolistne, roślinność tundry, drzewa i krzewy terenów pustynnych, roślinność twardolistna. Uzupełnieniem arboretum będą liczne kolekcje i ekspozycje tematyczne między innymi: buków, klonów, róż, wrzosowatych, rośliny prawnie chronione, rośliny zimozielone, ogród wiosenny.
Najwcześniej urządzoną kolekcją drzew i krzewów jest ogród roślin iglastych. Zgodnie z projektem architekta krajobrazu Adama Pietrzaka, jest to amfiteatralnie rozplanowana kompozycja, w której pasowo ułożone są gatunki krzewów od niższych, ku wyższym aż do zgrupowań wysokich drzew. Zobaczyć tu można liczne gatunki i odmiany jodeł, świerków, jałowców, cyprysików, jak również jedlicę, mikrobiotę, miłorząb. Przestrzenną kontynuacją Ogrodu iglaków jest kolekcja żywotników.
Najbardziej widowiskowym obiektem Ogrodu jest alpinarium. Wysokości względne dochodzące do 20 metrów oraz interesująca rzeźba tego miejsca umożliwia budowę charakterystycznych form górskich: ścian, grani, żlebów, piergów, wąwozów. W centralnym miejscu zaprojektowano górskie jeziorko z potokiem i wodospadem. Nasadzenia alpinarium wiążą się ściśle z budowanymi siedliskami i materiałem skalnym użytym do ich budowy. W części granitowej dominują kosodrzewiny i sosna limba. Między wapiennymi głazami zobaczyć można szarotkę alpejską, dębik ośmiopłatkowy, goździk alpejski i wiele innych.
Bogate w gatunki i odmiany rodzaje drzew i krzewów rozmieszczone są w kolekcjach rodzajowych. Prezentowane są między innymi kolekcje sosen i różaneczników, lilaków, ogród kwitnącej wiśni i jabłoni, magnolii, tawuł, dereni.
Ekspozycje tematyczne budowane w Ogrodzie dotyczą różnych obszarów zainteresowań, wiele z nich ma też charakter edukacyjny. Z ciekawszych wymienić można: ogród motyli, piętrowe zasięgi drzew w górach, mieszańce – rodzice i dzieci, płeć u roślin.
W zamkniętej części Ogrodu Botanicznego zaprojektowano niewielki dział roślin uprawnych. Zgromadzono tu drzewa owocowe współczesnych odmian oraz tych, które nie są już ujmowane w aktualnych doborach. Kolekcja starych odmian jabłoni pochodzi ze wsi Chrystkowo i została zorganizowana przy udziale Parku Krajobrazowego Doliny Dolnej Wisły. W tej części ogrodu na ścieżce Agro można zapoznać się z roślinami użytkowymi: zbożami, m. in. z gryką, prosem, pszenicą płaskurką, roślinami przemysłowymi, okopowymi, roślinam motylkowymi drobno i grubonasiennymi. Organizowana jest kolekcja roślin leczniczych przy współpracy z Akademią Medyczną.
Świat roślin w układzie systematycznym prezentowany jest na ścieżce botanicznej dla niewidomych i niedowidzących. Przy kierunkowej balustradzie długości 300 m, posadzono w gruncie i wyniesionych donicach około 230 taksonów roślin. Wszystkie rośliny opatrzono etykietą zapisaną pismem Braille’a.
